မႏၲေလးၿမိဳ႕ရဲ႕ အေနာက္ေတာင္ဘက္ မိုင္(၂၀)ခန္႔သာကြာေဝးေသာ အင္းဝၿမိဳ႕သည္ ဧရာဝတီျမစ္ႏွင့္ဒုဌဝတီျမစ္(ျမစ္ငယ္ျမစ္) ဆံုရာတြင္ ရွိပါတယ္။
၁၄ရာစု-၁၉ရာစုအတြင္းရွိခဲ့ေသာ အင္းဝၿမိဳ႕ကို သတိုးမင္းဖ်ားမင္းက ၁၃၆၄ခုႏွစ္တြင္ စတင္တည္ေထာင္ခဲ့ၿပီး ကုန္းေဘာင္မင္းဆက္ ဘႀကီးေတာ္မင္းက ၁၈၃၇ခုႏွစ္ထိ ထီးနန္းစိုက္ခဲ့သျဖင့္ ႏွစ္ေပါင္း(၄၀၀)ေက်ာ္ၾကာ တည္ရွိခဲ့ေသာ ၿမိဳ႕ေဟာင္းတစ္ခုလည္းျဖစ္တယ္။ အင္းဝၿမိဳ႕ေဟာင္းတြင္ ေရွးေဟာင္းအေဆာက္အဦး စုစုေပါင္း (၆၂၄)ခုရွိၿပီး အမ်ားအားျဖင့္ ပ်က္စီးယိုယြင္းေနၾကတယ္။
၁၈၃၈ခုႏွစ္ (ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၁၂၀၀ခုႏွစ္) မွာ လႈပ္ခတ္ခဲ့ေသာ ငလ်င္ေၾကာင့္ အင္းဝၿမိဳ႕မွ ဘုရားေစတီမ်ား အေဆာက္အဦးမ်ား ၿပိဳက်ပ်က္စီးခဲ့ရတယ္။
မႏၲေလးၿမိဳ႕ကေန အင္းဝၿမိဳ႕ကို သြားမယ္ဆိုရင္ ကုန္းလမ္း/ေရလမ္း ၂မ်ိဳးျဖင့္ သြားေရာက္ႏိုင္ပါတယ္။ ကုန္းလမ္းကေနသြားရင္ မႏၲေလးကေန နာရီဝက္ေက်ာ္သာေမာင္းရၿပီး မႏၲေလး-စစ္ကိုင္းကားလမ္းေဟာင္းကေန သြားလို႔ရသလို မႏၲေလး-ရန္ကုန္အျမန္လမ္းမကေနလဲ သြားလို႔ရတယ္။
ေရလမ္းကသြားမယ္ဆိုရင္ မႏၲေလးေဂါဝန္ဆိပ္ကေန စက္ေလွစီးခဲ့ရင္ရပါတယ္။
အင္းဝၿမိဳ႕ထဲကို ဆိုင္ကယ္နဲ႔လည္မယ္ဆိုရင္ စက္ေလွေပၚမွာ ဆိုင္ကယ္တစ္ခါတည္းတင္ခဲ့လို႔ရတယ္။
ေခတ္မီတိုးတက္ဖြံ႕ၿဖိဳးလာတာႏွင့္အညီ လူေနထိုင္သြားလာမႈစ႐ိုက္ေတြကလည္း ေခတ္နဲ႔အညီေျပာင္းလဲလာတယ္။ အဲဒီထဲကမွ အင္းဝၿမိဳ႕ဟာ အမ်ားနဲ႔မတူ တမူထူးျခားေနတာေလးရွိပါတယ္။ အခုခ်ိန္ထိ အင္းဝၿမိဳ႕ကို လာေရာက္လည္ပတ္တဲ့ ျပည္တြင္းျပည္ပခရီးသြားဧည့္သည္ေတြကို ျမင္းလွည္းနဲ႔လိုက္လံပို႔ေဆာင္ေပးေနပါတယ္။ အကယ္၍မ်ား အင္းဝၿမိဳ႕ကို ေရာက္ျဖစ္ခဲ့မယ္ဆိုရင္ ျမင္းလွည္းစီးၿပီးလည္ပတ္ရတဲ့ အရသာကလည္း ခံစားမႈအသစ္ပါပဲေနာ္။ ႏိုင္ငံျခားသားဧည့္သည္ေတြကေတာ့ ျမင္းလွည္းစီးၿပီး အမ်ားဆံုးလည္တာပဲ။
လည္ပတ္စရာေနရာမ်ား
================
ေလးထပ္ေက်ာင္းေတာ္ႀကီး
ကုန္းေဘာင္မင္းဆက္ ဘႀကီးေတာ္မင္း ေကာင္းမႈကုသိုလ္ျဖစ္ၿပီး ၁၈၅၃ခုႏွစ္မွာ ဂႏၶကုဋီတိုက္ႀကီးၿပီးစီးလို႔ ေရစက္သြန္းခ်ခဲ့တယ္။ အရင္ ေညာင္ရမ္းမင္းတရားႀကီး ေကာင္းမႈေတာ္ ေလးထပ္ေက်ာင္းေတာ္ႀကီးေနရာမွာ တည္ေဆာက္ခဲ့တာေၾကာင့္ ဂႏၶကုဋီတိုက္ႀကီးဟာလည္း ေလးထပ္ေက်ာင္းေတာ္ႀကီးလို႔ အမည္တြင္ေနတယ္။ ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၁၂၀ဝျပည့္ႏွစ္မွာ လႈပ္ခတ္ခဲ့တဲ့ငလ်င္ေၾကာင့္ ဘႀကီးေတာ္မင္းေကာင္းမႈ ေလးထပ္အုတ္ေက်ာင္းေတာ္ႀကီးဟာလည္း ၿပိဳက်ပ်က္စီးခဲ့ရတယ္။ ၂၀၁၂ခုႏွစ္က ငလ်င္ထပ္မံလႈပ္ခဲ့ျပန္ေတာ့ မူလပ်က္စီးေနတဲ့ အုတ္တိုက္ႀကီးရဲ႕နံရံေတြမွာ အက္ကြဲေၾကာင္းႀကီးေတြ ေပၚလာၿပီး ၾကံ႕ခိုင္မႈပိုပိုအားနည္းလာေတာ့တယ္။
အခုအခါမွာ ေလးထပ္ေက်ာင္းေတာ္ႀကီးကို ၁၀ဧကေလာက္က်ယ္တဲ့ ကြင္းျပင္ႀကီးထဲမွာ တစ္ဝက္တစ္ပ်က္ ၿပိဳက်ပ်က္စီးၿပီး က်န္ေနေသးတာကို ေတြ႕ႏိုင္ပါေသးတယ္။ က်န္ရွိေနေသးတဲ့ ေလးထပ္ေက်ာင္းေတာ္ႀကီး အပိုင္းအစမ်ားရဲ႕ အုတ္အဂၤေတလက္ရာမ်ားဟာ အဖိုးမျဖတ္ႏိုင္တဲ့ သမိုင္းအေမြအႏွစ္ေတြပါပဲ။
မဟာေအာင္ေျမဘံုစံအုတ္ေက်ာင္း @ မယ္ႏုအုတ္ေက်ာင္း
၁၈၂၂ခုႏွစ္ (ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၁၁၈၄ခုႏွစ္)တြင္ ဘႀကီးေတာ္မင္း၏ မိဖုရားေခါင္ႀကီးမယ္ႏုက အုတ္ အဂၤေတတို႔ျဖင့္ တည္ေဆာက္လွဴဒါန္းခဲ့ေသာေၾကာင့္ မယ္ႏုအုတ္ေက်ာင္းလို႔ ေခၚၾကတာ။ အုတ္ေက်ာင္းအက်ယ္အဝန္းမွာ အလ်ား၁၉၂ေပ အနံ၁၁၂ေပ အျမင့္၉၄ေပ ရွိသည္။ ေအဒီ၁၉ရာစု ျမန္မာ့ဗိသုကာ ပန္းရံႏွင့္ပန္းေတာ့ ကုန္းေဘာင္ေခတ္အႏုလက္ရာမ်ားကို ေတြ႕ျမင္ႏိုင္သည္။
အုတ္ေက်ာင္း၏ထူးျခားခ်က္မွာ ေအာက္ေျခတြင္ အေမွာင္ခန္း အလင္းခန္းမ်ား ထည့္သြင္းတည္ေဆာက္ထားတယ္။
နန္းၿမိဳ႕႐ိုး ဝင္ေပါက္တံခါး
အခုခ်ိန္ထိ က်န္ရွိေနေသးေသာ ေရွးေဟာင္းလက္ရာမ်ားထဲမွ တစ္ခုအပါအဝင္ပါ။ နန္းၿမိဳ႕႐ိုးတံတိုင္းေပၚတက္ၾကည့္လို႔ရပါတယ္။ အင္းဝၿမိဳ႕ဟာ ေျမဆီေျမႏွစ္အလြန္ေကာင္းပံုရတယ္။ ငွက္ေပ်ာစိုက္ခင္းေတြကို တေမွ်ာ္တေခၚႀကီး ေတြ႕ေနရတာမို႔။
ေရွးေဟာင္းဘုရားစုမ်ား
ပုဂံဘုရားေတြလို အုတ္နီနီနဲ႔ေစတီေတြ အစုလိုက္တည္ရွိေနတာပါ။ ေအးေအးေဆးေဆး ဓာတ္ပံု႐ိုက္လို႔ေကာင္းတဲ့ ေနရာေလးပါပဲ။
ရတနာဆီမီးဘုရား
ငလ်င္ဒဏ္ေၾကာင့္ အေပၚအမိုးနဲ႔ တျခားအစိတ္အပိုင္းေတြ ပ်က္စီးသြားတာေၾကာင့္ ဘုရားနဲ႔အဂၤေတတိုင္လံုးႀကီးေတြပဲ က်န္ခဲ့ေတာ့တယ္။ ေဘးမွာေပါက္ေနတဲ့ ထန္းပင္ေတြရယ္ ဘုရားတစ္ဆူရယ္ အဂၤေတတိုင္လံုးႀကီးေတြရယ္က ဓာတ္ပံု႐ိုက္ဖို႔ ဆြဲေဆာင္လြန္းလွသလို သဘာဝနဲ႔ေရွးေဟာင္းေရာစပ္ေနတဲ့ လွပမႈတစ္ခုပါပဲ။ ေဘးမွာသိပ္ကိုႀကီးမားတဲ့ လက္ပံပင္ႀကီးလည္းရွိတယ္။ တပိုတြဲ တေပါင္းလ လက္ပံပြင့္ေတြ ေႂကြခ်ိန္ဆို ရတနာဆီမီးဘုရား ရင္ျပင္တစ္ခုလံုး နီနီရဲၿပီး သိပ္ကိုလွပတာပဲ။ အင္းဝမွာေတာ့ ရတနာဆီမီးဘုရားနဲ႔ ဗားကရာေက်ာင္းက ကိုယ္အႀကိဳက္ဆံုးေနရာေတြပဲ။
နန္းျမင့္ေမွ်ာ္စင္
၁၈၂၂ခုႏွစ္ (ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၁၁၈၄ခုႏွစ္) ဘႀကီးေတာ္မင္းလက္ထက္တြင္ တည္ေဆာက္ခဲ့တယ္။ အလ်ား၃၀ေပ အနံ၃၀ေပ အျမင့္၆၀ေပ ရွိ၍ အဂၤေတႏွင့္သစ္သားေပါင္းစပ္တည္ေဆာက္ထားပါတယ္။ စတုတၳအင္းဝေခတ္ ပန္းရံလက္မႈပညာကို ေလ့လာႏိုင္ပါတယ္။ ၁၈၃၈ခုႏွစ္ ငလ်င္ေၾကာင့္ ေမွ်ာ္စင္၏အဓိက အုတ္ကိုယ္ထည္မ်ားမွာ ေျမာက္ဘက္သို႔ တိမ္းေစာင္းသြားေသာ္လည္း ယခုတိုင္ တည္ၿငိမ္စြာ ၾကံ့ခိုင္လ်က္ရွိပါတယ္။ ေရွးေဟာင္းသုေတသနဌာနမွ ျပန္လည္ျပဳျပင္ထိန္းသိမ္းထားေသာေၾကာင့္ အေပၚသို႔ တက္ေရာက္ေလ့လာႏိုင္ပါတယ္။
ဗားကရာေက်ာင္း
စတုတၳအင္းဝၿမိဳ႕တည္ ဘႀကီးေတာ္ဘုရားလက္ထက္ ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၁၁၉၆ခုႏွစ္တြင္ ေဆာက္လုပ္ခဲ့တယ္။ သစ္သားကြ်န္းတိုင္မ်ားျဖင့္ တည္ေဆာက္ထားၿပီး ကြ်န္းတိုင္ေပါင္း (၂၆၇)လံုးပါရွိပါတယ္။ အႀကီးဆံုးကြ်န္းတိုင္ရဲ႕လံုးပတ္ဟာ (၉)ေပရွိၿပီး အျမင့္ (၆၀)ေပရွိပါတယ္။ ဗားကရာေက်ာင္းမွာ အက်ယ္အဝန္းအားျဖင့္ အလ်ား(၁၈၈)ေပ အနံ(၁၀၃)ေပ ရွိေသာ သစ္သားေက်ာင္းႀကီးျဖစ္တယ္။ ေက်ာင္းေတာ္ႀကီး၏ ေဘးပတ္ပတ္လည္တြင္ အုတ္ေလွကား၅စင္း တပ္ဆင္ထားပါတယ္။ ယခုေခတ္၌ ေတြ႕ျမင္ရန္ အလြန္ရွားပါးသြားၿပီျဖစ္ေသာ ေရွးေဟာင္းျမန္မာ့ဗိသုကာ သစ္ထြင္းပန္းပုလက္ရာ အႏုပညာအေမြအႏွစ္မ်ားစြာကိုလည္း ေလ့လာႏိုင္တဲ့ သစ္သားေက်ာင္းေတာ္ႀကီးပါ။ ကိုယ္ ခုေနာက္ဆံုးတစ္ေခါက္ေရာက္ခဲ့တုန္းက အရင္ကနဲ႔မတူ ပ်က္စီးမႈေတြ ပိုမ်ားလာတာကို စိတ္မေကာင္းစြာ ေတြ႕ရပါတယ္။ သတိေပးစာတန္းေတြ ေရးထားရေလာက္ေအာင္ ပ်က္စီးယိုယြင္းလာေနတယ္။ သဘာဝရာသီဥတုဒဏ္ေၾကာင့္ ပ်က္စီးတာေတြလည္း ရွိသလို သြားေရာက္လည္ပတ္သူမ်ားအေနနဲ႔ ခုေခတ္မွာ ရွာပါးလွတဲ့ သစ္သားကြ်န္းေက်ာင္းမို႔ ကိုယ့္ေၾကာင့္ ပ်က္စီးမႈေတြမရွိေအာင္ လည္ပတ္ၾကပါေနာ္။ ထိန္းသိမ္းမႈေတြ ပိုမိုလိုအပ္ေနတဲ့ ဗားကရာေက်ာင္းႀကီးပါ။ ဗားကရာေက်ာင္းဟာ ကိုယ္အႀကိဳက္ဆံုးေနရာေတြထဲက တစ္ခုအပါအဝင္ပဲ။
ဆင္က်ံဳးခံတပ္
၁၈၇၄ခုႏွစ္တြင္ မင္းတုန္းမင္း တည္ေဆာက္ခဲ့ေသာ ခံတပ္ျဖစ္ပါတယ္။ ဆင္က်ံဳးခံတပ္သည္ စတုရန္းပံုျဖစ္ၿပီး အုတ္တံတိုင္း၃ထပ္ပါရွိတယ္။ အျပင္ဘက္ဆံုးတံတိုင္းမွာ (၃၅၅)ေပပတ္လည္ရွိၿပီး (၃၆)ေပအရွည္ရွိေသာ ေထာင့္ေျဖျဖင့္ တည္ေဆာက္ထားတယ္။ အလယ္တံတိုင္းမွာ (၂၉၃)ေပပတ္လည္ရွိၿပီး တံတိုင္းႏွစ္ခုအၾကားတြင္ (၃၀)ေပ က်ယ္ေသာက်ံဳးရွိသည္။ အတြင္းတံတိုင္းမွာ (၂၀၀)ေပပတ္လည္ရွိၿပီး ခံတပ္အေရွ႕ဘက္တြင္ က်ံဳးကူးသစ္သားတံတားတစ္စင္းပါရွိပါတယ္။ သစ္သားတံတားရဲ႕ အျပင္ဘက္ထိပ္မွာ ဆင္က်ံဳးခံတပ္အေၾကာင္း ေရးထာတဲ့ ေက်ာက္စာခ်ပ္ကို စိုက္ထူထားပါတယ္ေနာ္။
အတြင္းဘက္နံရံ အေပၚမွာ ေရွးေခတ္အေျမာက္ႀကီးေတြကို ဧရာဝတီျမစ္ႀကီးထဲက ဆန္တက္လာမယ့္ ရန္သူေတြကို ခ်ိန္ရြယ္ထားတဲ့ပံုစံမ်ိဳးနဲ႔ ထားရွိထားပါတယ္။ အင္းဝၿမိဳ႕ေဟာင္းဝန္းက်င္မွာရွိတဲ့ လည္ပတ္စရာေနရာေတြထဲက ဆင္က်ံဳးခံတပ္ဟာ သဘာဝရႈခင္း ၾကည့္လို႔အေကာင္းဆံုး ေနရာတစ္ခုပါ။ ခံတပ္ႀကီးအေရွ႕မွာ ဧရာဝတီျမစ္ႀကီးကေတာ့ ပံုမွန္အတိုင္း ဆက္လက္စီးဆင္းေနေလရဲ႕။
မဟာေဇယ်ပထတံတား @ ဦးအိုအုတ္တံတား
အင္းဝၿမိဳ႕ေတာင္ဘက္ ဟံသာဝတီတံခါးမွ တံတားဦးၿမိဳ႕ မဂၤလာေစတီအထိ တာ(၅၀၀) (တစ္မိုင္ခန္႔) ရွည္လ်ားသည္။ တံတားအား စတင္တည္ေဆာက္သူမွာ ပထမအင္းဝေခတ္ ငယ္နာမည္ မင္းေဆြ(ခ)ပထမမင္းေခါင္ ျဖစ္သည္။ ပထမမင္းေခါင္ဘုရင္သည္ ယက္မလွ်ဳိအမိုးႏွင့္ သစ္သားတံတားႀကီးကို ေဆာက္လုပ္ေတာ္မူခဲ့တယ္။ စတုတၳအင္းဝေခတ္ ဘႀကီးေတာ္(စစ္ကိုင္းမင္း)လက္ထက္တြင္ နန္းမေတာ္မယ္ႏု၏ေမာင္ စလင္းၿမိဳ႕စားဦးအိုက ၁၁၈၄ခုႏွစ္တြင္ ျပဳျပင္ေဆာက္လုပ္ၿပီး ၁၁၈၉ခုႏွစ္ တေပါင္းလဆန္း(၂)ရက္ စေနေန႔တြင္ ဖြင့္လွစ္ခဲ့တယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဦးအ္ိုအုတ္လမ္းလို႔ လူသိမ်ားတယ္။ ေရွးေဟာင္းအုတ္တံတား အရွည္ႀကီးတစ္စင္းျဖစ္ပါတယ္။
အင္းဝၿမိဳ႕ဟာ ေက်းလက္ေဒသရဲ႕သဘာဝအလွ သမိုင္းအေမြအႏွစ္ေတြနဲ႔ျပည့္ႏွက္ေနတဲ့ ဘုရားေစတီ ေက်ာင္းကန္အေဆာက္အဦးေတြ ေလ့လာစရာမကုန္ႏိုင္တဲ့ သစ္ထြင္းပန္းပု ပန္းရံ ပန္းေတာ့ ပန္းကႏုတ္လက္ရာ ဗိသုကာပညာရပ္ေတြ တည္ရွိေနတဲ့ ေရွးေဟာင္းၿမိဳ႕မို႔ သြားေရာက္လည္ပတ္သင့္ပါတယ္
ေရွးေဟာင္း ယဥ္ေက်းမႈ အေမြအႏွစ္ ဘုရားေစတီေတြ အေဆာက္အဦးေတြ သစ္သားကြ်န္းေက်ာင္းေတြ အုတ္ေက်ာင္းေတြ ေဘးမွာၿပိဳက်ေနတဲ့အပိုင္းအစေတြဟာ တန္ဖိုးထားထိန္းသိမ္းရမယ့္ ယဥ္ေက်းမႈအေမြအႏွစ္ေတြမို႔ စည္းကမ္းရွိစြာ လည္ပတ္ေလ့လာၾကဖို႔ တစ္ခုခုနဲ႔မေရးျခစ္ခဲ့ဖို႔ လူတိုင္းလူတိုင္း တန္ဖိုးထားျမတ္ႏိုးေစခ်င္ပါတယ္။
